Một số các bạn, vì còn trẻ, rất có thể nghĩ rằng chúng ta đã nói quá nhiều về nỗi đau khổ của cuộc đời, và thế giới mà chúng ta đang sống đây, xét cho cùng, cũng không phải là nơi tồi tệ đến thế.
Nếu những tư tưởng này đi vào đầu óc các bạn thì tự nhiên là các bạn sẽ hỏi tại sao chúng ta chú trọng quá nhiều đến sự đau buồn mà không nói thêm đôi chút về sự hoan lạc, hạnh phúc của trần thế. Có lẽ các bạn còn cảm thấy Giáo pháp của Đức Phật hơi âu sầu, ảm đạm; chỉ phù hợp với các ông già bà lão sắp phải tiêu diêu.
Tôi sẽ cho các bạn biết lý do tại sao Đức Phật luôn luôn nhắc nhở chúng ta về nỗi đau khổ. Không phải để làm cho ta đau buồn - không phải thế - mà để giúp ta nhận ra nguyên do tại sao nỗi khổ đau như vậy vẫn tồn tại, và có thể giúp ta ngăn ngừa, không cho nó xâm nhập và làm hỏng cuộc sống của chính chúng ta.
Tất cả những nỗi khổ đau diễn ra chung quanh ta là hậu quả của vô minh. Tư tưởng, ngôn ngữ và hành động vô minh thực sự đã tạo ra trạng thái đau khổ cho cuộc sinh tồn.
Hậu quả của vô minh phải là đau khổ; cũng thế, hậu quả của trí tuệ sẽ là hạnh phúc, an lạc. Tất cả chúng ta đều muốn được nhiều an vui, hạnh phúc cho cuộc đời; chúng ta không hề mong chịu khổ đau bất hạnh.
Thật ra chúng ta cũng không cần phải gánh chịu khổ đau nếu chúng ta sống hợp với một số quy luật cao thượng. Đời có nghĩa là an vui, hoan hỷ. Chính chúng ta đã đặt khổ đau vào cuộc đời bằng chính sự vô minh của mình.
Chúng ta nhận được từ cuộc đời đích thị những gì mà mình đã đặt vào đó cùng sự lợi lạc do kinh nghiệm. Vì vậy, nếu đời là đau buồn thì hẳn là ta đã đặt vào đó những tư tưởng, ngôn ngữ và hành động mang lại đau buồn. Nói cách khác, chúng ta hẳn là đã sống một cách ngu muội chứ không sáng suốt.
Cuộc đời cũng giống như một ngân hàng to lớn, nơi chúng ta tàng trữ những kho báu tư tưởng, ngôn ngữ và hành động hiền thiện của mình.
Một người gởi tiền vào ngân hàng có thể rút các ngân phiếu và chúng sẽ được chi trả ngay. Nghĩa là ngân hàng sẽ trả tiền khi những ngân phiếu này được trình ra. Tuy nhiên, một người không có tiền bạc gì ở ngân hàng thì không thể viết ngân phiếu để được chi trả. Khi một ngân phiếu như thế trình ra tại ngân hàng thì sẽ không được thanh toán mà sẽ được phát hoàn cho người gởi với dấu hiệu "không tiền".
Tương tự như thế, nếu chúng ta trình thẻ nhận hạnh phúc tại ngân hàng cuộc đời mà mình đã ký gởi toàn là vô minh vào đó thì chúng ta sẽ được trả lại ngân phiếu với dấu hiện "không tiền". Trái lại, nếu ta khôn ngoan, ký gởi ngân hàng toàn những tư tưởng, ngôn ngữ và hành động hiền thiện, thì ta có thể dễ dàng xuất trình ngân phiếu và biết rằng nó sẽ được thanh toán liền.
