Hãy Nhìn Vào Gương

Một người giận dữ là một người rất xấu xí. Nếu bạn nhìn thấy khuôn mặt nhăn nhó của mình trong gương khi tức tối, chắc bạn cũng không thể nào yêu mến nổi chính mình. Có lẽ tất cả chúng ta nên mang theo một cái gương soi nhỏ trong túi áo phòng khi những lúc bực tức, cau có, ta có thể nhanh chóng nhìn ngắm chính xác hình ảnh chính mình. Đó cũng là một pháp tức thời chế ngự con quỷ trong lòng ta.


Người ta cho rằng, kẻ nào trong kiếp hiện tại mang dáng vẻ xấu xí là do kiếp trước tính tình nóng nảy hay sân hận. Luật nghiệp báo cho rằng, ai có tâm ý sân hận oán thù, nếu tái sanh vào cõi người sẽ có hình thù xấu xí, thậm chí ghê tởm. Vì vậy, là Phật tử, chúng ta tin luật nghiệp báo, cũng là luật nhân quả, chúng ta nên tránh sân hận. Nếu lâm vào tình huống không tức không được, thì hãy nghĩ nghiệp báo xấu có thể xảy đến với mình, do vậy ta sẽ nhanh chóng bình tĩnh trở lại.




Nhớ rằng chúng ta làm chủ hành động của mình

Chúng ta làm chủ hành động của mình. Dù tạo tác bất cứ việc gì, ta cũng phải gánh chịu hậu quả việc mình làm. Khi giải thích về luật nghiệp báo, đức Phật thuyết: "Này các Tỳ kheo, chúng sanh làm chủ hành động tạo tác của mình đồng thời cũng là vật thọ tạo. Hành động tạo tác là nhân, đưa đến chúng sanh là quả. Chúng sanh liên quan đến hành động tạo tác của mình. Hành động tạo tác là nơi nương tựa của chúng sanh. Dù tạo tác bất cứ điều gì, thiện hoặc ác, chúng sanh đều trở thành vật thọ tạo của chính mình."

Xét như thế, ta cảm thấy thương xót những kẻ có tính khí sân hận, oán thù. Tại sao? Bởi vì tức giận, căm ghét nên kẻ đó tích tụ đầy nghiệp ác mà một ngày nào đó phải gánh chịu quả báo ác. Nếu không sửa đổi hành vi của mình, thậm chí kẻ đó có thể đi vào cảnh giới địa ngục. Nếu ta đáp trả lại kẻ đó cũng bằng lòng căm hận, oán hờn, thì ta cũng chẳng hơn gì kẻ đó. Cả hai đều đi vào cảnh giới địa ngục.

Khi quán về luật nghiệp báo, chúng ta sẽ bình thản lại, vì luật nghiệp báo buộc chúng ta phải tự chịu trách nhiệm. Mỗi cá nhân chúng ta phải chịu trách nhiệm hành động tạo tác của chính mình. Kẻ làm ác phải chịu đau khổ khi nghiệp quả chín muồi. Về phần chúng ta là phải xua tan sân hận và những thái độ tạo tác bất thiện.


Xét đến điểm tốt của kẻ khác

Ai cũng có vài điểm tốt. Nếu ta xét đến điểm tốt của người khác, ta sẽ không giận họ. Trước đây, bằng cách này cách nọ, họ đã giúp ta. Khi nhớ những tính tốt của họ và những gì họ giúp ta trước đây, lòng ta sẽ dịu lại và tỉnh táo. Nên nhớ rằng trên đời này không có ai hoàn hảo, và chính bản thân ta cũng có những sai lầm. Đức Phật đã dạy tìm lỗi lầm của mình để sửa chữa tốt hơn là dò xét lỗi lầm của người khác. Thấy một ngàn lỗi của người không bằng thấy một lỗi của chính mình.


Kiềm chế

Khi giận, ta không nên hành động hay nói năng gì, vì trong tâm trạng đó, những gì ta nói hoặc làm đều vụng về, thô lỗ, gây ra những tai hại mà sau này ta phải hối tiếc. Thậm chí khi sự việc đã trôi qua, ta có ngỏ lời hối hận đi nữa thì cũng đã quá muộn, vì hậu quả tai hại đã hình thành rồi. Kẻ bị thương tổn không thể thay đổi thành kiến dành cho ta.

Do đó, khi sân hận sanh khởi, ta nên kiềm chế, lặng im bất động như một khúc gỗ. Ta chỉ nói hoặc hành động sau khi đã xua tan sân hận. Vì thế, ta chỉ hoạt động trở lại khi tâm lắng dịu và bình tĩnh. Bằng cách đó, những gì ta làm sẽ trở nên tốt đẹp và không để lại sự hối tiếc về sau.


Không ai thoát khỏi lời trách mắng

Có một lần Phật bảo một vị Sa môn tên Atula: "Này Atula, không phải chỉ có hôm nay mà thôi; mà từ xa xưa, điều này đã xảy ra rồi, im lặng bị trách mắng, nói nhiều cũng bị trách mắng, nói khiêm cung cũng bị trách mắng, trên thế gian này chẳng ai là không bị trách mắng". Nếu chịu khó quan sát lấy bản thân mình, ta thấy điều đó hoàn toàn đúng: không ai trên cõi đời này thoát được lời trách mắng. Dù chúng ta cố gắng cách nào đi nữa, thì kẻ khác vẫn tìm ra lỗi lầm của chúng ta. Vậy, hiểu được bản chất của cuộc sống, ta không nên bực mình hoặc tức giận khi bị trách mắng.

Tuy nhiên, điều chúng ta nên làm là xem xét lý do trách mắng. Nếu quả thực ta sai thì hãy bình tĩnh sửa đổi dần, nhưng nếu bị trách mắng oan, ta không cần nhọc tâm, ta giải thích lý do hành động đã làm và nguyên nhân trách oan. Sau đó, ta không nên bận tâm đến lời trách mắng phi lý đó nữa. Ta nên tập tính bình thản và quán tưởng rằng, ngay cả đức Phật còn không thoát lời quở trách huống chi mình, chẳng hạn vào thời đại của đức Phật, Ngài bị chỉ trích về việc ăn thịt, bị vu khống về việc ăn nằm với nàng Cinca cùng vụ giết chết người phụ nữ lang thang.

Điều quan trọng là chúng ta làm những gì mình nên làm. Do đó, chúng ta sẽ không có lỗi vì rằng, chẳng có ai hiểu biết rõ ràng lại đi khiển trách chúng ta, trừ phi kẻ đó thiếu sáng suốt hoặc không hiểu rõ lý do ta hành động. Điều này cũng đúng thôi, một vấn đề không thể tránh được trong đời sống, vì cố gắng mấy đi nữa, ta vẫn bị chỉ trích quở trách. Điều chúng ta cần là cố gắng làm những gì mình phải làm một cách khéo léo để tối thiểu hoá sự tác động của lời trách mắng. Sau đó, nếu vẫn còn bị chỉ trích thì hầu như chúng ta chẳng còn gì để làm nữa.

Tỳ khưu Visuddhàcàra, Minh Tâm dịch